!
!
1-тапшуругъ. Шикилрин кIаник кхьенвай гафар, нуктаяр алай чкайрал герек эхирар акал хъийиз, кIела. Читать далее «Тарс 20. Гзафвилин кьадарда эхирдиз -ар къведай существительнияр»
Метка: грамматика
Тарс 19. Существительнияр кьадарриз дегиш хьун
Существительнийриз кьве кьадар ава: теквилин ва гзафвилин. Анжах са затIуникай рахадайла, существительнияр теквилин кьадарда ишлемишда: ник, ктаб, вацI, дана.
Кьвед ва гьадалай гзаф затIарикай рахадайла, существительнияр гзафвилин кьадарда ишлемишда: никIер, ктабар, вацIар, данаяр.
Читать далее «Тарс 19. Существительнияр кьадарриз дегиш хьун»
Тарс 18. Умуми тIварар
Хас тIварар хкатайла, амукьзавай существительнийриз умуми тIварар лугьуда. Умуми тIварар садалай гъейри, мад жедач. Хас тIварар (жуьмледин эвел кьиле авачирла) гъвечIи гьарфунилай башламишна кхьида.
Тарс 17. Хас тIварар
Инсанрин тIварар ва фамилияр, гьайванрин лакIабар, уьлквейрин, шегьеррин, хуьрерин, вацIарин, дагъларин, гьуьлерин тIварар — ибур хас тIварар я. Хас тIварар садалай гъейри, мад жедач. Хас тIварар жуьмледа гьинал алаз хьайитIани, чIехи гьарфунилай башламишна кхьида.
Тарс 16. Существительнийрин мана-метлеб
!
!
1-тапшуругъ. Шикилриз килигна, кIаник квай суалриз жавабар це.
Тарс 15. ЧIалан паяр
ЧIала авай гафар мана-метлебдиз, дегиш хьуниз ва жуьмледа тамамарзавай везифайриз килигна, жергейриз пай жеда ва абуруз чIалан паяр лугьуда.
Тарс 14. Гафунин маналу паяр (диб, эхир, дувул, префикс, суффикс) тикрарун
1-тапшуругъ. Ганвай дибрикай цIийи гафар туькIуьра, акалзавай суффиксарни префиксар герек лишанралди чара ая.
Инсан, итим, келле, кичI, куьче, къадир, къацу, атун, хабар, гьал, фин, чин, мерд, рази.
________________________________________________________________________
Чи-, бан-, хъан- суффиксри инсанрин пешеяр къалурда: туьквенчи, данарбан, гъуьрчехъан.
Суз-, лу-, вал- суффиксри инсанрин къилихар къалурдай гафар арадал гъида: гьаясуз, акьуллу, хъсанвал.
________________________________________________________________________________
Читать далее «Тарс 14. Гафунин маналу паяр (диб, эхир, дувул, префикс, суффикс) тикрарун»
Тарс 13. Са дувулдин гафар жагъурун
1-тапшуругъ. Гафар кхьихь, дувулдин кIаникай цIар чIугу.
Къацу, къацувал, къацуз, къацудаказ.
Женг, женгчи, женгчивал.
2-тапшуругъ. Текст кIела. Мукьва гафар жагъурна, абурун дувулар тайинара.
Чи мектебдиз еке багъ ава. Чун багъдиз гьар юкъуз физва. Чна багъда чавай жедай кIвалахар ийизва. Багъдин багъманчи Агъаверди я. Ада чаз багъдай ицер ва пIинияр гузва. Читать далее «Тарс 13. Са дувулдин гафар жагъурун»
Тарс 12. Суффикс ва префикс, гафунихъ (дувулдихъ) галкIурна, кхьин
1-тапшуругъ. КIела, чIулавдиз кхьенвай гафариз фикир це, абурун диб ва префикс, къалура.
1. Синифдиз муаллим татанмаз, аялар секин жезвачир.
2. Вели такурла, Алидин кефияр чIур жеда.
3. Стха шегьердиз пака хъфида. Зун адакай гзаф нарази тир. Стхадиз зун вичихъ галаз тухуникай са гафни лагьаначир. Гила заз амукьзавайди кIелербанвал авун я.
2-тапшуругъ. Агъадихъ галай гафариз акси мана авай гафар кхьихь.
| Атун — ….. | Акваз — ….. |
| Гьал — ….. | Бахтлу — ….. |
| Хайиди — ….. | КIаниди — ….. |
| Гьахъ — ….. | Лугьун — ….. |
| Хаз — ….. | Кьаз — …… |
| Атай — ….. | ТIуьн — ….. |
Читать далее «Тарс 12. Суффикс ва префикс, гафунихъ (дувулдихъ) галкIурна, кхьин»
Тарс 11. Гафар паяриз чара хьун
1-тапшуругъ. Гафар гьи паярикай хьанватIа, лагь (къалура).
Чешне: Далдам-чи-ди
Далдамчи, далдамдин, фургъунчиди, колхозчидиз, кефсузбур, хуьруьнви, мектебдин, бахтсуз, саларбан, бахтлувал, бейхабардиз.
