Хьана-хьанач, чIупчIулав са пехъ. Шарагар ахъайиз гьазур хьанвай адавай муква авай какайрилай къарагъна санихъни физ жезвачир.
— Вучин, гьикIин? — фикирна пехъре. — Руфун ичIи я, жувазни кьарай къвезвач. И гъвечIи пехъер фад дуьньядиз атанайтIа хупI регьят жедай заз.
Садлагьана адаз вич ацукьнавай тарцин кIаникай физвай кьуьгъуьр акуна. Пехъ адав рахана:
— Я кьуьгъуьр! Вун гьиниз фена, гьинай хквезва?
— Алат залай! Ваз лагьайтIа заз я фейи чкада, я хтай чкада хийир ахквазмайди туш.
— Ягь, ви мезни гьа жув хьтин цаз алайди я хьи?
— Вуч ийин, икьван гагьди ви мецяй са верцIи гаф акъатайди туш эхир. Са йикъан къене ви къилихар дегиш женни?
— Вач кьей хва, гьа жув хьтин кIалубсуз шарагрин патав!
Пехърен чIуру хесетдикай хабар авай кьуьгъуьр вичин кьил тар тийин патал гафни талана хъфена.
Амукьна пехъ мад ялгъуз, сакIани кьарай текъвез. Са герендилай ам галайнихъ севре шараг атана. Ада некъияр жагъуриз, каш галаз незвай. Пехъре агъуз килигна лагьана:
— Я севре шараг, я гуч тахьайди! Ви кIвачерин какурда кьван вуч я? Вун абурал гьикI къекъвезвайди я, галкIана ярз жезвачни? — лагьана ван алаз хъуьрена ам. Пехърекай вичик хкIунвай севре шарагди ван зурзаз лагьана:
— Акъваза вун садра! За дидедиз лугьуда вуна заз лагьай гафар. Ахпа чна килигда вун гьикI хъуьредатIа. — Севре шараг вичин тIиш кудна тамуз катна.
«За им вучиз ширнай? Гила нив рахада, вахт гьикI акъудда?» — фикирна пехъре.
И чIавуз пехърез вичин иер, яргъи тум галтадиз-галтадиз ам галайнихъ къвезвай сикI акуна. Пехъревай мадни эхиз хьанач:
— Я тапархъанрин чIехид! Я верчерин къалум! Вун гьикI я?
— Ви ван хьайидахъ лап пис!
— Вучиз? Таб гаф лагьана тахьуй за?
— Я кьейди! А чIуру кIалуб жагъай вуна масадбурукай гьикI лагьана ягьанатзава? — лагьана сикIре вичин кьил галтадна.
— Вакай ни ягьанатзава кьван? Икван иер, икьван чIехи акьулдин иесидикай ягьанатиз женни? За вавай са кар тIалаб ийин, вуна ваъ лугьумир бахадиз.
— Пехъ мусанлай сикIрез баха хьанвайди я? Лагь кван ваз завай вуч кIанзаватIа.
— Вавай а ви яргъи, иер тумунив таран кIан шткиз жедани? Вун кар-кеспи авачиз къекъвезвай хьтинди я.
СикIрек хъел акатна:
— Акъваза вун, пехъ! Гьатда вун садра зи гъиле. Ви цIакулар ялна сад-сад акъудда за.
СикI хъел кваз хъфена.
Са герендилай пехъ ацукьнавай тарцин кIаник вакни адан цIуьрнуьгъ къведа. Абуру тIишив чил эгъуьниз чпиз недай затI жагъурзавай. Им акур эхиз хьанач:
— Вагь! Килиг чи магьледиз вужар атанаватIа! Куьн атуй, рагъ атуй!
— Хийир яни, я пехъ? Вун мусанлай икьван верцIидиз рахазвайди я?
— Чан вах, заз фадлай вавай хабар кьаз кIанзава. Гьикьван чIав я за ви цуьрнуьгъдин язух ч1угваз.
— Вучиз? — лагьана пагь атIай вакIа.
— Марф къвайила адан сивиз яд физвачни?
— Вуч?
— Крчар хьтин кьве свах жагъай сив бегьем кIевиз жезвач эхир адавай, — лагьана пехъре хъуьрена.
Хъел акатай вакIа вичин кьилив пехъ алай тарцихъ акI геляна хьи, пехърен чанда кичI гьатна.
— Я чан вах! Ваз вучиз хъел къвезва? Виридан шарагар иер жеч хьи!
Пехърен вягьтедай къвез жезвачирди акур вакIа вичин цIуьрнуьгъ вилик кутуна инай яргъал хьана.
Адан гуьгъуьналлаз «пехърен магьледиз» вичин шапIайрихъ галаз къуьр илифна. Абуру кичIез-кичIез векь незвай.
Пехъ:
— Чапрас баха, ваз и чIаван хийирар!
— Вазни хийирар!
— Ви хизандин агалкьунрал зун мягьтел я. А чап вилер жагъай, са тарцени акьун тавуна рехъ физвай квез баркалла!
Чпикай рахшандзавайдан гъавурда акьур къуьрер шерзум хьана хъфена.
Гьа икI, йикъар алатна физвай. Пехъ ширин ахвараллай. Садлагьана са кве ятIани адан руфуникай геляна. Пехъ чкадилай юза хьайила какайрин са шумудай свар атанвай. Са герендилай пехърен шарагар чпин кIуфарив хъиреяр хаз, лупI ийиз какайрай экъечIна.
Хвешила вилер накъварив ацIай пехъре вичин шарагриз чан-рикIзавай:
— Ибурун иер кьван аку! Ибурун ширин кьван вуч я! Чан чIулавбур! Чан виридалайни кIанибур!
Ахпа вуч фикирнатIа, пехъ лув гана тамун мукьув гвай вир галайнихъ фена. Инай са вилин цаз жагъурна, кIуфув ялна чиликай хкудна, ахпа мукваз хтана. Шарагра вил акьаз кичIезвай адаз.
Азиз тир аялар, заз куьн, чи играми вах Седагетаз кьван азиз туш белки. Гьа кар себеб, заз куьн играми тирвиляй, жуван гъалат1ар квез шиирар багъишуналди туьк1уьр ийиз к1анзава. Аялар чи, алатай вахт, алай вахт ва къвезмай гележег я. Сагърай Аялвал!
СЕДАГЕТ
Рагъ хьиз хкечI авур Касдин гьуьлуькай,
Гъам-хажалат авай Лезги Чиликай,
Поэмаяр теснифай чи кьуьлуькай,
Къайин бегдин бике я вун, Седагет!
Лезги бегдин бике я вун, Седагет!
Гъиле кьуна агъзур жуьре кIвалахар,
Лезги чIалал рахурзава булахар.
Махарик квай Перийрин гвай дамахар,
Къайин бегдин бике я вун, Седагет!
Лезги бегдин бике я вун, Седагет!
ЦIар илитIна къекъвез, лув гуз Чилелай,
Дадмишзава емиш гьар са хилелай.
Ватандихъ рикI кузвай цIийи кьилелай,
Къайин бегдин бике я вун, Седагет!
Лезги бегдин бике я вун, Седагет!
Эркекриз хас Шарвилидин зиреквал,
Чир хьана ваз, авайди чаз гереквал.
Зуьгьре гъетре багъишнавай гуьрчегвал,
Къайин бегдин бике я вун, Седагет!
Лезги бегдин бике я вун, Седагет!
Тефей меркез сад-кьвед ава уьлкедин,
Экв хьиз хура акъвазда вун куьлгедин.
Хайи халкьдал нукьтIа дакIан лекедин,
Къайин бегдин бике я вун, Седагет!
Лезги бегдин бике я вун, Седагет!
Нин хьайитIан авун дуьз туш тарифар,
Квез вахт авач сес ийидай зайифар.
Алакьунрал аламат тир арифар,
Къайин бегдин бике я вун, Седагет!
Лезги бегдин бике я вун, Седагет!
Гьар садакай хуш тир дустар кьаз чидай,
СтIалдаллай Сажидин я, ваз чидай.
Хайи халкьдин рикIикай яд хъваз чидай,
Къайин бегдин бике я вун, Седагет!
Лезги бегдин бике я вун, Седагет!
Чух сагъул.