Араб чIалал кIелдай за,
Акьан тийиз гъавурда.
Йифиз Къуръанд чарари
Заз аламат къалурдай.
Аял тир зун, аятар
Лугьудай гьакI хуралай.
За дидедиз тикрардай
Абур экуьн яралай.
Йисар фена, алатна
А гьарфарин кичIевал.
РикIе Къуръан ава зи,
Чукуриз къе мичIивал.
Элкъуьрайди Седакъет Керимова я.
Зун шаир Сажидин я. Куь чинай за са шумуд эсер к1елна. Вири хъсан эсерар я. Гьайиф хьи, завай икьван ч1авал квехъ алакъа хуьз хьанач. Аллагьди гайит1а, зун са шумуд зат1 рекье тваз алахъда.
САЛАМ, АЗИЗ ГАД!
Рагъ атана цавун юкьвал,
Хъуьрезва чаз мукьвал-мукьвал.
Ничхирри шад къачуна къал,
Салам, азиз гад!-лугьузва.
Салар – майва, чуьллер – техил,
Циф дагълара ишез пехил,
Ашукьри шад ягъиз негъил,
Салам, азиз гад!-лугьузва.
Фан дад къвезва чуьллерикай,
Хуш ни ципицI кулерикай.
Дес къурмишиз кьуьлерикай,
Салам, азиз гад!-лугьузва.
Даим мекьи кефер пата,
Къаюн туьтуьх кьунва гъута.
Миргери ваз, катиз юрта,
Салам, азиз гад!-лугьузва.
Къумлух чуьлда памбагрин жив,
Багъни бустан къугъвазва цив.
Нар деведи ахъайна сив,
Салам, азиз гад!-лугьузва.
КIвалах ийиз, ягъиз ялар,
Гьикьван шад я чи аялар?
Сажидина кхьиз чIалар,
Салам, азиз гад!-лугьузва.
КЬУЬД АТАНА
Чилерал жив, цаварал циф.
Ракъинин чин такваз гьайиф.
ТІебиатдин гьал я зайиф,
Кьуьд атанва къаяр галаз!
Рекьер-ракьар, гьава мекьи,
Хъвадай ядни кваз хьанва кьи.
Сергьятар кьаз пара гьяркьуь,
Кьуьд атанва цІаяр галаз!
Акъаж хьанва токдин симер,
Кьери хьанва хуьруьн кимер.
Мехъер къугъваз, кутаз демер,
Кьуьд атанва паяр галаз!
Кефер патаз ийиз тамаш,
Гьахъ лагьайтІа, хъуьрез кІамач.
Вичихъ галаз цуру машмаш,
Кьуьд атанва чаяр галаз!
Сажидиназ кьуь я дакІан,
Жив галачир гачал гьакІан.
Вичихъ галаз бегьер кьакьан,
Кьуьд атанва чаз Яр галаз!
Гатфарни гад, кьуьдни зул
Гатфар — руш я дамахар гвай!
Гатфар — свас я кІвалахар гвай!
Гатфар — кал я булахар гвай!
Гатфар — вирт я мумлахар ква!
Гад — гада я гьерекат квай!
Гад — къайда я берекат квай!
Гад — са вахт я мярекат квай!
Гад — са бахт я лап къуват квай!
Зул — са вахт я къизил-гимиш!
Зул — са вахт я майва- емиш!
Зул — са вахт я марфар дуьзмиш!
Зул — са вахт я цифер къизмиш!
ХъуьтІуьн вахт я — живерин тахт!
ХъуьтІуьн вахт я — северин бахт!
ХъуьтІуьн вахт я — ял ядай вахт!
ХъуьтІуьн вахт я — ял ядай вахт!
Гьелелиг. шаир Сажидин.
=Куьн патал, аялар=
Сажидин
Алфавидиз мугьманвиле
АЛФАВИТ вуч ятIа гаф,
Заз са жуьре чир хьана.
Амма адан гьар са гьарф,
Зун паталди сир хьана.
А — гьарфунихъ кьетIенвал
Ава, халис игитдин.
Адахъ ава уьткемвал,
Кьиле хьун алфавитдин!
Б — гьарф – чIехи буба я,
Ам чи баде, бах я чи.
Гьунарриз ам зурба я,
Кьисмет хьанвай бахт я чи!
В — гьарфунихъ кьил ава,
Дустар вичел чIугвадай.
ЧIехи тир кьве вил ава,
Вилик физ, рехъ аквадай!
Г – гьарфни чаз герек я,
КIелиз, кхьиз чир ийиз.
Дуствал хуьниз зирек я,
Вичикай кьве кIир ийиз!
Гъ – гьарфунихъ, гъваш лугьуз,
Школадиз аялар;
Вилик къачу кIвач лугьуз,
Ава къени хиялар!
Гь – гьарфуниз гьахъ кIанда,
Гьялдай чIавуз месэла.
Таб гаф адаз дакIанда,
Гьахъ алудиз рикIелай!
Д – гьарфунихъ тик далу
Гала чIехи дагъ хьтин.
Дуьзвал кIанда акьуллу,
Бул бегьердиз багъ хьтин!
Е – гьарф – еб я цIил хьтин,
Куьруь ийиз кьатIнавай.
Ризкьи – ем я, къуьл хьтин,
Санал гатIуз кIватIнавай.
Ё—гьарфни чун дустар жезва,
Ёлка туькIуьрдай чIавуз.
Аяз буба устIар жезва,
Эквер куькIуьрдай чIавуз.
Ж – гьарфуни сирнавар
Ийида кьве патахъди.
ТIарам кьуна жилавар,
Ялда тек са къвалахъди!
З – гьарф, гьелбет, вилик физ,
Зарбвал, йигин зегьмет я.
Са кьатI пер хьиз, чилик физ,
Адаз хуш кар гьуьрмет я!
И – гьарфуниз инсанвал
КIанда илим чир ийиз.
Хуш я рикIиз хъсанвал,
Гьар кIваликай хуьр ийиз!
Й – гьарфуниз рагъ алай
Йикъар кIанда хьайитIа.
Йифер, вилел нвагъ алай,
Хуш туш, марфар къвайитIа!
К – гьарфуниз физ вилик,
КIанда даим килигиз.
Ачух сесер кьаз гъилик,
КIанда вичихъ гилигиз!
Къ – гьарфуниз нез къафун,
КIанда гьар къуз фахъ галаз.
Вилик кватIан буш руфун,
Дуьзвал кIанда гьахъ галаз!
Кь – гьарфуниз са кьадар
Кьенят, кьутIун хуш я кар.
Келле авай арифдар,
КIанда тавун кар – инкар!
КI – гьарфуниз кIел авун
КIанда, кIватIун, пай авун,
Месэлаяр гьял авун,
Эверайдаз гьай лугьун!
Л – гьарф я са аламат,
Къекъведай кьве кIвачелди.
Ам сагъни я, саламат,
Гьарфар чIугваз вичелди!
М – гьарфуниз – маншаллагь!
Ам масадахъ муьгьтеж туш.
Кхьиз хуш гьарф я, валлагь,
КIел ийизни рикIиз хуш!
Н – гьарфуниз намуслу
КIада чIугун зегьметар.
Кар вичелай тир аслу,
Багьабур тир къиметар!
О – гьарфунихъ, — кьил элкъвей,
Ава ракъин экв авай.
АватIани вил элкъвей,
Къир хьиз я ам тIвек авай!
П – гьарфуниз – пис-хъсан,
Чириз кIанда виридаз.
Пара кьадар невс — нукьсан,
Я инсан яз хайидаз!
ПI – гьарфузиз пIинияр
Чарай чими вахт кIанда.
ПипIиш, хинкIар кинияр,
ТIуьн паталди бахт кIанда!
Р – гьарф – рагъ хьиз цавара,
Ргаз жеда гатухъди.
Циф акьалтна, авара,
Зайиф жеда зулухъди!
С – гьарфуниз – саламат
Хьунухь кIан эллерин.
Сабурлувал, адалат,
Хуш я мехъер-мелерин!
Т – гьарфуниз – тамамвал
КIанда гьар са кIвалахда.
Тарсар чириз, авамвал,
Терг ийиз кIанз, алахъда!
ТI – гьарфуниз тIа галай
Гаф, чIал кIандач, хиве кьун.
Хуш туш кар хатIа галай,
Гъиле рутут – живе кьун!
У- гьарфуниз – уртахвал
КIанда кардин устIар хьун.
Хуш туш адаз кстахвал,
КIан я вири дустар хьун!
Уь – гьарфуниз шад уьмуьр
КIанда, уьзуьр галачир.
Куьлуь-шуьлуь кваз кьамир,
Арадал кар алачир!
Ф – гьарфунихъ фу гала,
Артухлама – къафунни.
Фал – берекат тIвар ала,
Фу нез кIандай руфунни!
Х – гьарф – кьве пад халидин,
Хатур хуьдай кас я ам.
Хуьруьн, мукьва-кьилидин,
Дуст гьарф хьуниз хас я ам!
Хъ – гьарфуниз – хъсанвал
Хуш я, даим ял ягъиз.
КIандач чIуриз инсанвал,
Фидайбур са къвал ягъиз!
Хь – гьарф – хьра чаранвай
ЦикIен ятIа, хьар хьтин?
Къах хьиз гатуз кьуранвай,
Гьер ятIа, тум квар хьтин?
Ц – гьарфунай – цан цадай
Ухшар къведа куьтендин.
Я дахьайтIа, тIан цадай
Буш къаб ятIа гетIедин?!
ЦI – гьарфуниз – цIийивал
КIанда гьар са кIвалахда.
Чаз – цIай, чун цIуз кIанивал,
Мидаим хуьз алахъда!
Ч – гьарфуниз чан кIанда,
Лигим хьанвай зегьметда.
Къуват амай кьван чанда,
Ялай касдиз гьуьрметда!
ЧI – гьарфуниз гьар чIавуз,
КIанда вичин чIехивал.
ЧIуру кар авурбуруз,
Хас туш кьилин рехивал!
Ш – гьарфуник шадвал, хъвер,
Ширинвал ква шуьрбетдин.
Адаз кIанда мел — мехъер,
Межлисар шад суьгьбетдин!
Щ – гьарфни – щётка гвай хьиз,
Мугьман хьанва чIалаз чи.
Ящик кьулун шапка хьиз,
Къвалал хьурай алаз чи!
Ы – гьарфуни кваз, дуьз лугьун,
Атанвай са мугьман я.
Бязи гафар жез савун,
Ам галачиз пашман я
Э – гьарфуни эвер гуз,
РикI хьуурзава зегьметдал!
Темпелбуруз къивер гузва,
Рахазва ам туьгьметдал!
Ю – гьарфуни юрф, кул гваз,
Ша лугьузва юг вегьез.
Харчи-хуруш руг, фул кваз,
Катна физва, кьил элкъвез!
Я – гьарф — Яран сувар я,
КIандай яру пайдахар!
Ислягьбур чи цавар я,
Хуш я дустар, уртахар!
Алфвитда чи лезги
Ь, Ъ знак ава.
Тахьун паталди муьскуь,
Чахъ ахъа тир рак ава.
_______
Гьа и саягъ чи чIалан,
Алфавит – зи мугьман я.
Гьар са азар тир залан,
ТIал сагъардай дарман я!
Сажидинан чIаларни,
Куьн патал я аялар!
Тарсар чириз, яларни,
Ягъун хьуй куьн хиялар!
=Куьн патал, аялар=
Сажидин
Алфавидиз мугьманвиле
АЛФАВИТ вуч ятIа гаф,
Заз са жуьре чир хьана.
Амма адан гьар са гьарф,
Зун паталди сир хьана.
А — гьарфунихъ кьетIенвал
Ава, халис игитдин.
Адахъ ава уьткемвал,
Кьиле хьун алфавитдин!
Б — гьарф – чIехи буба я,
Ам чи баде, бах я чи.
Гьунарриз ам зурба я,
Кьисмет хьанвай бахт я чи!
В — гьарфунихъ кьил ава,
Дустар вичел чIугвадай.
ЧIехи тир кьве вил ава,
Вилик физ, рехъ аквадай!
Г – гьарфни чаз герек я,
КIелиз, кхьиз чир ийиз.
Дуствал хуьниз зирек я,
Вичикай кьве кIир ийиз!
Гъ – гьарфунихъ, гъваш лугьуз,
Школадиз аялар;
Вилик къачу кIвач лугьуз,
Ава къени хиялар!
Гь – гьарфуниз гьахъ кIанда,
Гьялдай чIавуз месэла.
Таб гаф адаз дакIанда,
Гьахъ алудиз рикIелай!
Д – гьарфунихъ тик далу
Гала чIехи дагъ хьтин.
Дуьзвал кIанда акьуллу,
Бул бегьердиз багъ хьтин!
Е – гьарф – еб я цIил хьтин,
Куьруь ийиз кьатIнавай.
Ризкьи – ем я, къуьл хьтин,
Санал гатIуз кIватIнавай.
Ё—гьарфни чун дустар жезва,
Ёлка туькIуьрдай чIавуз.
Аяз буба устIар жезва,
Эквер куькIуьрдай чIавуз.
Ж – гьарфуни сирнавар
Ийида кьве патахъди.
ТIарам кьуна жилавар,
Ялда тек са къвалахъди!
З – гьарф, гьелбет, вилик физ,
Зарбвал, йигин зегьмет я.
Са кьатI пер хьиз, чилик физ,
Адаз хуш кар гьуьрмет я!
И – гьарфуниз инсанвал
КIанда илим чир ийиз.
Хуш я рикIиз хъсанвал,
Гьар кIваликай хуьр ийиз!
Й – гьарфуниз рагъ алай
Йикъар кIанда хьайитIа.
Йифер, вилел нвагъ алай,
Хуш туш, марфар къвайитIа!
К – гьарфуниз физ вилик,
КIанда даим килигиз.
Ачух сесер кьаз гъилик,
КIанда вичихъ гилигиз!
Къ – гьарфуниз нез къафун,
КIанда гьар къуз фахъ галаз.
Вилик кватIан буш руфун,
Дуьзвал кIанда гьахъ галаз!
Кь – гьарфуниз са кьадар
Кьенят, кьутIун хуш я кар.
Келле авай арифдар,
КIанда тавун кар – инкар!
КI – гьарфуниз кIел авун
КIанда, кIватIун, пай авун,
Месэлаяр гьял авун,
Эверайдаз гьай лугьун!
Л – гьарф я са аламат,
Къекъведай кьве кIвачелди.
Ам сагъни я, саламат,
Гьарфар чIугваз вичелди!
М – гьарфуниз – маншаллагь!
Ам масадахъ муьгьтеж туш.
Кхьиз хуш гьарф я, валлагь,
КIел ийизни рикIиз хуш!
Н – гьарфуниз намуслу
КIада чIугун зегьметар.
Кар вичелай тир аслу,
Багьабур тир къиметар!
О – гьарфунихъ, — кьил элкъвей,
Ава ракъин экв авай.
АватIани вил элкъвей,
Къир хьиз я ам тIвек авай!
П – гьарфуниз – пис-хъсан,
Чириз кIанда виридаз.
Пара кьадар невс — нукьсан,
Я инсан яз хайидаз!
ПI – гьарфузиз пIинияр
Чарай чими вахт кIанда.
ПипIиш, хинкIар кинияр,
ТIуьн паталди бахт кIанда!
Р – гьарф – рагъ хьиз цавара,
Ргаз жеда гатухъди.
Циф акьалтна, авара,
Зайиф жеда зулухъди!
С – гьарфуниз – саламат
Хьунухь кIан эллерин.
Сабурлувал, адалат,
Хуш я мехъер-мелерин!
Т – гьарфуниз – тамамвал
КIанда гьар са кIвалахда.
Тарсар чириз, авамвал,
Терг ийиз кIанз, алахъда!
ТI – гьарфуниз тIа галай
Гаф, чIал кIандач, хиве кьун.
Хуш туш кар хатIа галай,
Гъиле рутут – живе кьун!
У- гьарфуниз – уртахвал
КIанда кардин устIар хьун.
Хуш туш адаз кстахвал,
КIан я вири дустар хьун!
Уь – гьарфуниз шад уьмуьр
КIанда, уьзуьр галачир.
Куьлуь-шуьлуь кваз кьамир,
Арадал кар алачир!
Ф – гьарфунихъ фу гала,
Артухлама – къафунни.
Фал – берекат тIвар ала,
Фу нез кIандай руфунни!
Х – гьарф – кьве пад халидин,
Хатур хуьдай кас я ам.
Хуьруьн, мукьва-кьилидин,
Дуст гьарф хьуниз хас я ам!
Хъ – гьарфуниз – хъсанвал
Хуш я, даим ял ягъиз.
КIандач чIуриз инсанвал,
Фидайбур са къвал ягъиз!
Хь – гьарф – хьра чаранвай
ЦикIен ятIа, хьар хьтин?
Къах хьиз гатуз кьуранвай,
Гьер ятIа, тум квар хьтин?
Ц – гьарфунай – цан цадай
Ухшар къведа куьтендин.
Я дахьайтIа, тIан цадай
Буш къаб ятIа гетIедин?!
ЦI – гьарфуниз – цIийивал
КIанда гьар са кIвалахда.
Чаз – цIай, чун цIуз кIанивал,
Мидаим хуьз алахъда!
Ч – гьарфуниз чан кIанда,
Лигим хьанвай зегьметда.
Къуват амай кьван чанда,
Ялай касдиз гьуьрметда!
ЧI – гьарфуниз гьар чIавуз,
КIанда вичин чIехивал.
ЧIуру кар авурбуруз,
Хас туш кьилин рехивал!
Ш – гьарфуник шадвал, хъвер,
Ширинвал ква шуьрбетдин.
Адаз кIанда мел — мехъер,
Межлисар шад суьгьбетдин!
Щ – гьарфни – щётка гвай хьиз,
Мугьман хьанва чIалаз чи.
Ящик кьулун шапка хьиз,
Къвалал хьурай алаз чи!
Ы – гьарфуни кваз, дуьз лугьун,
Атанвай са мугьман я.
Бязи гафар жез савун,
Ам галачиз пашман я
Э – гьарфуни эвер гуз,
РикI хьуурзава зегьметдал!
Темпелбуруз къивер гузва,
Рахазва ам туьгьметдал!
Ю – гьарфуни юрф, кул гваз,
Ша лугьузва юг вегьез.
Харчи-хуруш руг, фул кваз,
Катна физва, кьил элкъвез!
Я – гьарф — Яран сувар я,
КIандай яру пайдахар!
Ислягьбур чи цавар я,
Хуш я дустар, уртахар!
Алфвитда чи лезги
Ь, Ъ знак ава.
Тахьун паталди муьскуь,
Чахъ ахъа тир рак ава.
_______
Гьа и саягъ чи чIалан,
Алфавит – зи мугьман я.
Гьар са азар тир залан,
ТIал сагъардай дарман я!
Сажидинан чIаларни,
Куьн патал я аялар!
Тарсар чириз, яларни,
Ягъун хьуй куьн хиялар!
Чими саламравди шаир Сажидин.
Чими саламривди шаир Сажидин туьхк1уьр хъия.